434

HÉT INDISCH MAANDBLAD 67 e JAARGANG • NR. 1/2 • JULI/AUGUSTUS 2022 • € 8,50 Indisch 4.0 de vierde generatie Rootsreizen naar Indonesië Onze Anaks met je kidsINDO SWEETS & TREATS zoetwaren | taarten | snacks | specials | maaltijden | sambal | concept store | retro | cadeaubonnen @julia.indotreats | Weimarstraat 169A | 2562 HE Den Haag | www.julia-indotreats.nl Salam Terakhir Laatste groet akhir r e T Salam 2022 t r a a nm ileum viert i b u j g i jar zijn 15 Bent u elders verzekerd? Ook dan kunnen wij uw uitvaart verzorgen. UITVAARTVERZORGING 24 uur per dag bereikbaar 06-15006305 www.salamterakhir.nl- VO O R WO O R D - Zaadjes planten In de eerste plaats wil ik jullie heel hartelijk danken voor de vele felicitaties, kaarten en boeketten die wij hebben mogen ontvangen voor de opening van onze boekhandel. De onwetende voorbijganger zal wel gedacht hebben dat er een nieuwe bloemenwinkel geopend werd. Niet gek, gezien er in de gevel onder de etalageramen nog vaag de woorden ‘bloemen’ en ‘planten’ te lezen zijn, van de bloemenhandel die in vervlogen dagen aan het Noordeinde gezeten moet hebben. Wat zal de winkel straks kaal zijn als al die kleurrijke boeketten verdwenen zijn! Maar terima kasih - we zijn geroerd door alle lieve attenties. Foto: Herbert van der Beek O nze extra dikke zomereditie ligt nu voor jullie. En niet vergeten: deze extra editie is dus voor de maanden juli én augustus - daarom is-ie zo dik. Net als vorig jaar hebben wij ook de Herdenkingskrant bijgesloten; een krant geheel in het kader van 15 augustus gerealiseerd door de Stichting erfgoed Tjalie Robinson in samenwerking met de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945. In deze krant indrukwekkende verhalen over bevrijding en doorgeven. In de zomereditie van Moesson staan kinderen centraal. Het klinkt misschien cliché, maar zij hebben de toekomst. Zij zijn degenen die straks het Indische verhaal gaan doorvertellen, of zou het verhaal bij hen stoppen? Want er zijn er ook die denken dat het Indische met elke generatie verder verdwijnt. En daar zit een kern van waarheid in want de mensen die Nederlands-Indië echt hebben gekend en ervaren zijn er steeds minder. Maar dat wil niet zeggen dat de allerjongsten niks mee kunnen krijgen of weten van hun roots. En daar spelen wij een rol, de oudere generaties. Wij moeten het verhaal vertellen, het verhaal van hun voor­ ouders en van het land dat niet meer is. Wij kunnen dat zaadje planten, zodat zij (later) beseffen wat een bijzondere plek zij in de geschiedenis innemen. 3Inhoud REPORTAGE 10 50 66 Boekhandel Moesson geopend Een foto-impressie Kinderen van de desa Wibowo Wibosono met zijn camera op Java Fietsen in de presidentiële plantentuin van Bogor Een herinnering van Danielle Brunet de Rochebrune INTERVIEW 12 Indisch 4.0 22 De reis van je leven 40 Indo durven zijn De vierde generatie aan het woord Met je kids naar Indonesië Damien Kessler over de eeuw van mijn voorouders OPINIE 26 12 Amber en Esmay geven door Jonge moeders over opvoeden BOEKOE 34 Was getekend Indische en Indonesische strips bekeken door Tom van der Geugten 45 58 Greep uit de kast Een huis waar iedereen wil wonen De succesboeken van Karina Schaapman CULTUUR 62 4 Indisch spelen Vijf spelletjes uit een Indische jeugd 22MAKAN 68 Aan tafel bij Clourinda Clourinda, Joep en Martijn aan de kook COLUMNS 34 21 Jessica Anthonio 29 Alide Wormser 30 Frans Leidelmeijer 75 Patricia Jacob Antonio Blanco Kue kering kastengel Nieuwtjes Indopuzzel Oleh Oleh 33 Poesaka 46 Planten uit de tropen 48 Door de lens van… 76 77 80 82 83 68 Joop groet ’s morgens de dingen IEDERE MAAND 6 8 9 62 Filipindo Het tjendolbordje van Ray Coert Daniel Porcedda Insta Indo Anak Moesson Met Fer en Fien, Sarah, een sprookje en leuke weetjes Beleven Ting Ting Colofon Coverfoto: Herbert van der Beek 5Indisch Hoe Indisch is de vierde generatie? Er wordt weleens gezegd dat het Indische met de generaties verwatert en dat op een gegeven moment het Indische verdwijnt. Maar is dat wel zo? Wij vroegen het acht Indische kinderen en kunnen het niet beter verwoorden dan Giosué (13): ‘We zien er allemaal anders uit, sommigen heel Nederlands, maar we zijn allemaal Indisch vanbinnen.’ En zo is het. Door Jessica Anthonio en Vivian Boon // fotografie: Herbert van der Beek 1213leven - I N T ERVI EW - DE REIS VAN JE 2223- B O EKO E - WAS getekend Terwijl Nederlandse striptekenaars strips maakten over de historische banden tussen Nederland en Indonesië, maakten hun Indonesische collega’s strips over hetzelfde onderwerp, maar dan heel anders. Tom van der Geugten maakte een overzicht van hoe aan weerszijden naar het verleden wordt gekeken en ontdekte een veelheid aan perspectieven. Door Tom van der Geugten T oen de eerste bladzijden van de strip Rampokan in 1998 in Het Parool verschenen schreef de Indische Nederlander Huib Deetman verontwaardigd: ‘Geachte redactie, waar bent u mee bezig? Ik bedoel de ranzige strip Rampokan Java van Peter van Dongen. Is het een kritisch-satirische strip over een betreurenswaardige politieke gang van zaken in Nederlands-Indië? Het gaat mij niet om de Nederlandse dienstplichtigen, die ook maar gestuurd werden voor deze vuile klus, het gaat mij erom dat een aanzienlijke groep mensen die ‘iets’ met Indië/Indonesië heeft voor de zoveelste maal onderuit wordt gehaald.’ Het was een primaire reactie waarin de criticus zich afzette tegen het antikoloniale karakter van de strip. Rampokan gaat over het Nederlandse militaire optreden in Indonesië in 1946 - 1947. De strip heeft sinds zijn verschijning veel aandacht en waardering gekregen in binnen- en buitenland. Reacties en 34 discussies gingen vaak over de vraag in hoeverre de strip klopt met de historische werkelijkheid. En er was de vraag hoe Van Dongens eigen Indische achtergrond van invloed was geweest op het door hem geschetste beeld van het verleden. Die vraag geldt ook voor andere striptekenaars met een Ind(ones)ische achtergrond, zoals Thé Tjong-Khing en Aimée de Jong. Zijzelf of hun ouders behoren tot de groepen die zich vanuit Indonesië in Nederland vestigden. Over de invloed van zijn achtergrond vertelde Van Dongen in een interview: ‘Toen ik aan Rampokan begon, tekende volgens mij alleen Eric Heuvel een strip over Indonesië. Hij is niet van Indische komaf. Hij en ik zijn allebei beïnvloed door Hergé (de tekenaar van Kuifje – red.); we vinden het erg belangrijk om je goed te documenteren. Maar gevoelsmatig ligt het onderwerp me nader aan het hart, denk ik. Ik